مواد کمکی دارای عملکردهای متعددی هستند که عمدتاً شامل جنبه‌های زیر می‌شود:
شکل‌دهی و قالب‌گیری: مواد کمکی می‌توانند داروها را به فرآورده‌هایی تبدیل کنند که نیازهای دارویی بالینی را برآورده کند، مانند افزودن حلال‌ها به فرآورده‌های مایع، افزودن رقیق‌کننده‌ها و چسب‌ها به قرص‌ها و غیره.
بهبود پایداری داروها: مواد جانبی می توانند پایداری شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی داروها را افزایش دهند. به عنوان مثال، تثبیت کننده های شیمیایی می توانند از اکسیداسیون دارو جلوگیری کنند و تثبیت کننده های فیزیکی مانند عوامل تعلیق کننده و امولسیفایرها می توانند خواص فیزیکی داروها را بهبود بخشند.
کاهش عوارض دارویی: با استفاده از مواد جانبی خاص می توان عوارض جانبی داروها را کاهش داد. به عنوان مثال، قرص‌های دارای پوشش روده می‌توانند داروها را از تخریب توسط اسید معده محافظت کنند تا بتوانند نقش خود را به طور کامل در روده ایفا کنند.
تنظیم اثر داروها: مواد کمکی می‌توانند مدت زمان اثر دارو را تنظیم کنند و عملکردهایی مانند رهایش سریع، رهش پایدار و هدف‌گیری داشته باشند. علاوه بر این، مواد کمکی همچنین می توانند نیازهای فیزیولوژیکی داروها را بهبود بخشند، مانند بافرها، عوامل ایزوتونیک، طعم دهنده ها و غیره.
سایر عملکردها: از مواد کمکی نیز می توان به عنوان مواد کمکی برای تسهیل فرآیند آماده سازی استفاده کرد. به عنوان مثال، روان کننده ها می توانند خواص پودر داروها را بهبود بخشند و تولید مواد جامد را روان تر کنند.